آریتمی قلبی، یک نشانه با اهمیت بالینی است که می¬تواند در موارد بیماری¬های قلبی و یا در نبود آ¬ن¬ها و در شرایط حضور تعدادی از اختلالات عمومی بدن، به ثبت رسد. اگر¬چه جهت تشخیص آریتمی و علت آن، اخذ تاریخچه دقیق و معاینات درمانگاهی توصیه می¬شود اما بدون شک اختصاصی¬ترین روش جهت شناسایی این نشانه، الکتروکاردیوگرافی خواهد بود. در تحقیق حاضر که روی 329 راس گاو ارجاعی به بیمارستان دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز و در حد فاصل اردیبهشت 1394 تا بهمن همین سال به انجام رسید، فراوانی انواع آریتمی با استفاده از الکتروکاردیوگرافی مورد بررسی قرار گرفته است. در هر گاو ضمن ثبت تاریخچه و نتایج معاینه بالینی، اخذ نوار قلب در لید قاعده¬ای-راسی صورت می¬گرفت. تشخیص با توجه به سابقه، معاینات بالینی و استفاده از برخی آزمون¬های آزمایشگاهی، برقرار می¬گشت. جهت ارزیابی¬های بعدی، دام¬ها به دو گروه سنی 1 (که تنها دارای دندان شیری بودند) و 2 (گروهی با حداقل یک دندان بالغ) تقسیم شدند. جهت ارزیابی ارتباط بین نوع بیماری و وجود آریتمی، بیماری¬های تشخیص داده شده در 7 گروه مختلف بدین شرح طبقه-بندی گردیدند: بیماری¬های ناشی از کمبود و اختلالات متابولیک، مشکلات گوارشی، بیماری¬های ویروسی، بیماری¬های ناشی از انگل¬های خونی، مشکلات تولیدمثلی و ورم پستان، بیماری¬های تنفسی و سایر بیماری¬ها. با توجه به اطلاعات کسب شده از اداره هواشناسی استان خوزستان، ماه¬های مورد مطالعه به دو فصل یک (از اول اردیبهشت تا 30 مهر) و دو (از اول آبان تا 31 فروردین) تقسیم شدند. داده¬های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و با بهره بردن از آزمون آماری مربع کای، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسی الکتروکاردیوگرام¬های به دست آمده در این مطالعه نشان می¬دهد که از مجموع 329 راس گاو بررسی شده، 163 راس (5/49 %) دارای حداقل یکی از انواع آریتمی بوده¬اند و در 166 راس (5/50 %) هیچ¬گونه آریتمی مشاهده نگردید. متداول¬ترین آریتمی ثبت شده تاکی¬کاردی سینوسی با 76 مورد و پس از آن آریتمی سینوسی، پیش-آهنگ سرگردان، تناوب الکتریکی، بلوک دهلیزی-بطنی درجهІІو بلوک سینوسی-دهلیزی به ترتیب با 62، 34، 14، 6 و 3 مورد بوده است. فیبریلاسیون دهلیزی و برادی¬کاردی سینوسی تنها در 2 مورد و توقف سینوسی، ضربان زودرس بطنی و ضربان زودرس دهلیزی نیز تنها در یک مورد به ثبت رسیدند. انجام آزمون آماری مشخص ساخت که ارتباط آماری معنی داری بین نوع بیماری با فراوانی آریتمی وجود ندارد (05/0<P). بر-اساس نتایج این بررسی به نظر می¬رسد عمده آریتمی¬های مشاهده شده از نوع فیزیولوژیک باشند.

تغییر در عوامل موثر بر فشارخون (شامل برون¬ده قلبی و مقاومت عروقی)گرچه به جز انسان در سایر پستانداران نیز امکان¬پذیر بوده و اندازه¬گیری این معیار سلامت در اسب قدمتی بیش از 100 سال دارد، اما برخلاف طب انسانی، در دامپزشکی اندازه¬گیری فشارخون روشی متداول در معاینه دام¬ها به حساب نمی¬آید. در تحقیق حاضر تلاش گردید تا میزان طبیعی این علامت حیاتی و برخی عوامل موثر بر آن در اسب عرب ایرانی تعیین گردد. این مطالعه روی 50 راس اسب عرب با سن بیش از 6 ماه و نگهداری شده در سطح یازده واحد اسب‌داری موجود در شهرستان اهواز صورت گرفت. جهت انجام بررسی پس از حضور در محل اسب‌داری و قرار دادن اسب در داخل تراوا، به ترتیب مراحل مختلف شامل اخذ سابقه، ثبت علائم حیاتی، اندازه¬¬¬¬گیری ارتفاع جدوگاه و محیط دم، اخذ الکتروکاردیوگرام و ثبت فشارخون انجام می¬گرفت. جهت ثبت فشار خون از روش غیرمستقیم سمعی با بهره بردن از گوشی پزشکی استفاده شد. اندازه¬گیری فشارخون دو بار و به فاصله حداقل دو دقیقه تکرار گردیده و میانگین اعداد به دست آمده به عنوان فشار سیستولیک و دیاستولیک ثبت می¬شد. میانگین و خطای معیار مقدار فشار سیستولیک و دیاستولیک دام¬های مورد بررسی به ترتیب 1/8±123 و 1/7±69/6 میلی¬متر جیوه تعیین گردید. انجام آزمون¬های آماری نشان داد که فشارخون سیستولیک و دیاستولیک با سن، جنسیت، وضعیت آبستنی، تعداد ضربان قلب و شاخص¬های الکتروکاردیوگرام ارتباط معناداری ندارد(p>0.05). در عین حال ارتباط بین ارتفاع جدوگاه و فشار سیستولیک غیر معنی¬دار(p>0.05) و با فشاردیاستولیک مستقیم معنی دار(0.05> P) تشخیص داده شد. با توجه به نتایج حاصل از این بررسی به نظر می¬رسد که بتوان اندازه¬گیری فشارخون را در جایگاهی مشابه با ثبت سایر علائم حیاتی در ارزیابی سلامت اسبان، قرارداد.

 در بیماری¬های پریکارد و برخی از اختلالات عمومی کمیت و کیفیت مایع پریکارد تحت تاثیر قرار گرفته و لذا ارزیابی این مایع می¬تواند یکی از روش¬های تشخیصی بیماری¬های پریکارد باشد. در پایان نامه حاضر برخی از ویژگی¬های مایع پریکارد طبیعی در گاومیش رودخانه¬ای خوزستان تعیین گردیده است. نمونه¬گیری-های این مطالعه در سال 1392 از 60 راس گاومیش به ظاهر سالم کشتار شده در کشتارگاه اهواز صورت گرفت. در کشتارگاه، اطلاعات مربوط به دام¬ها (شامل سن و جنس) ثبت شده و پس از ذبح، خونگیری از آنها به عمل می¬آمد. با باز شدن قفسه سینه، کل مایع پریکارد به وسیله سرنگ تخلیه گردیده، ضمن تعیین حجم مایع، رنگ، شفافیت و وجود یا عدم وجود لخته در آن ارزیابی می¬شد. سپس مایع پریکارد به سه لوله حاوی سیترات سدیم، EDTA و فاقد ماده ضد انعقاد انتقال یافته و pH آن تعیین می¬گردید. در آزمایشگاه، نمونه¬های حاوی سیترات سدیم (مایع پریکارد و خون) سانتریفیوژ گردیده و بخش فوقانی مایع پریکارد (سانتریفوژ شده) و پلاسمای خون، جمع¬آوری و تا زمان انجام آزمایشات مورد نظر در دمای 20- درجه سانتیگراد نگهداری می¬شدند. شمارش تام گلبول¬های قرمز در نمونه خون حاوی ماده ضد انعقاد EDTA به وسیله دستگاه شمارش¬گر سلولی و بررسی تعداد گلبول¬های سفید در مایع پریکارد و خون به صورت دستی و به روش هموسیتومتری صورت گرفت. به دنبال تهیه گسترش از نمونه¬ها، درصد سلول¬های هسته¬دار آنها نیز مشخص می¬شد. وزن مخصوص مایع پریکارد با استفاده از رفرکتومتر اندازه¬گیری گردید. غلظت فیبرینوژن، پروتئین تام و گلوکز مایع پریکارد و خون با بهره بردن از کیت¬های¬ تجاری اندازه¬گیری شد. داده¬های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 وبا بهره بردن از آزمون¬های کولموگروف اسمیرنوف، t برای دو نمونه وابسته، ویلکاکسون، مان¬ویتنی و آنالیز واریانس دو طرفه و همبستگی داده¬ها با محاسبه ضریب همبستگی پیرسون و یا اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. در تمامی دام¬های مورد مطالعه، مایع پریکارد کهربایی رنگ و نیمه شفاف بوده و در صورت جمع آوری در لوله¬های فاقد ماده ضد انعقاد، به سرعت منعقد می¬گشتند. همچنین pH این مایع در بیشتر موارد خنثی بود. میانگین و خطای معیار حجم و وزن مخصوص مایع و تعداد گلبول¬های قرمز و سفید آن به ترتیب 8/17±4/37 سی¬سی، 0004/0±1021 و106× (003/0±009/0) و103× (16/0±300/3) سلول در میکرولیتر تعیین گردید. انجام آزمون¬های آماری مشخص نمود که سن و جنس تاثیر معنی¬داری بر حجم مایع پریکارد و وزن مخصوص آن نداشته (05/0> p) اما تاثیر سن بر تعداد گلبول¬ سفید و جنس بر تعداد گلبول قرمز مایع معنی¬دار بوده است (05/0< p). همچنین بین تعداد گلبول¬های قرمز مایع پریکارد و خون و همچنین تعداد گلبول¬های سفید این دو اختلاف معنی¬داری مشاهده شد (001/0< p). همبستگی بین تعداد گلبول¬های قرمز مایع پریکارد و خون مستقیم و بسیار ضعیف (17/0 =rsp) و در مورد تعداد گلبول¬های سفید آنها مستقیم و ضعیف (28/0=rsp) بود. در شمارش تفریقی، میانگین و خطای معیار درصد نوتروفیل¬ها، لنفوسیت¬ها، مونوسیت¬ها و ائوزینوفیل¬های مایع پریکارد به ترتیب 6/1±2/52 (درصد)، 7/1±1/46 (درصد)، 2/0±3/1 (درصد) و 2/0±8/0 (درصد) تعیین گردید. انجام آزمون¬های آماری مشخص نمود، اگرچه بین نوتروفیل¬ها، لنفوسیت¬ها و مونوسیت¬های مایع پریکارد و خون اختلاف معنی¬داری وجود دارد (001/0< p) اما تفاوت درصد ائوزینوفیل¬ها در این دو معنی¬دار نمی¬باشد (05/0> p). همچنین همبستگی بین نوتروفیل¬ها، لنفوسیت¬ها، مونوسیت¬ها و ائوزینوفیل¬های مایع پریکارد با خون مستقیم و بسیار ضعیف (به ترتیب 04/0 =rsp، 05/0 =rsp، 08/0 = r و11/0 =rsp) بود. اثر سن بر درصد ائوزینوفیل¬های پریکارد معنی¬دار (05/0< p) و تاثیرسن و جنسیت بر درصد سایر گلبول-های آن بی¬معنی تشخیص داده شد (05/0> p). میانگین و خطای معیار غلظت فیبرینوژن، پروتئین تام و گلوکز در مایع پریکارد به ترتیب 2/4±9/146 (میلی گرم در دسی لیتر)، 07/0±05/2 (گرم در دسی لیتر) و 5/3±9/100 (میلی گرم در دسی لیتر) بود. بررسی¬های آماری نشان داد که اختلاف بین میزان فیبرینوژن، پروتئین تام و گلوکز در مایع پریکارد با خون معنی¬دار بوده است (001/0< p). همبستگی بین فیبرینوژن مایع پریکارد و خون مستقیم و بسیار ضعیف (15/0= r)، بین پروتئین تام این دو مایع مستقیم و ضعیف (24/0= rsp) و تنها بین گلوکز آنها مستقیم و متوسط (42/0= rsp) تعیین گردید. تاثیرسن و جنس بر فیبرینوژن پریکارد معنی¬دار (05/0< p) اما بر غلظت گلوکز و پروتئین تام آن معنی¬دار نبود (05/0<p). به طور خلاصه و بر اساس نتایج بررسی حاضر به نظر می¬رسد که مایع پریکارد گاومیش رودخانه¬ای خوزستان، ویژگی¬هایی شبیه به مایع صفاقی گاو را داشته باشد. همچنین نزدیکی برخی مشخصات آن به ترانسودای اصلاح شده قابل توجه می¬باشد. این امر می¬بایست در تحلیل نتایج پاراسنتز مایع پریکارد گاومیش¬های مشکوک به بیماری¬های قلبی به ویژه بیماری¬های پریکارد مد نظر قرار گیرد.

ویتامین A یکی از ضروری ترین اجزاء جیره ی غذایی است که به واسطه¬ی داشتن نقش¬های متفاوت در بدن، کمبود آن نشانه¬های بالینی متنوعی را سبب می¬گردد. تایید آزمایشگاهی کمبود ویتامین A وابسته به تخمین غلظت این ویتامین در خون و کبد است. در مطالعه¬ی حاضر تغییرات فصلی بتاکاروتن و ویتامینA سرم و کبد بزهای کشتار شده در کشتارگاه اهواز مورد بررسی قرار گرفت.‏ ‏‏در فاصله آبان ماه سال 1392 لغایت تیر ماه سال 1393، در مجموع 360 راس بز نمونه¬گیری شدند. برای اندازه¬گیری فاکتورهای فوق از روش اسپکتروفتومتری استفاده گردید. تحلیل آماری داده¬ها با بهره¬گیری از آنالیز واریانس سه طرفه و آزمون t صورت گرفت. میانگین و خطای معیارمقادیر ویتامین A و بتاکاروتن سرم و کبد بزهای تحت بررسی به ترتیب 0/8±96( میکروگرم در دسی¬لیتر)، 2/4±220/1(میکروگرم در دسی-لیتر)، 0/9±41/2 ( میکروگرم در گرم) و 0/3±20/1( میکروگرم در گرم) تعیین گردید. اگرچهانجام آزمون¬های آماری مشخص ساخت که سن و جنس تاثیری معنی¬دار بر میزان این دو ماده در سرم و کبد ندارد( 0/05<p) اما میزان ویتامینA سرم و کبد در فصل گرم به طرز معناداری بیشتر از فصل معتدل بود( 0/05>p). با مقایسه بررسی حاضر با سایر مطالعات مشخص می¬شود که شباهت¬های قابل توجهی در مقادیر ویتامین A و بتاکاروتن سرم و کبد گوسفندان و بزهای منطقه وجود دارد.

. به دلیل نقش ویژه ویتامین A در بافتها و اعضاء مختلف، در شرایط کمبود آن نشانه¬های بالینی متنوعی مشاهده می¬گردد. به¬علاوه در مواردی که کمبود مرزی این ویتامین بدون حضور نشانه¬های بالینی مشهود مطرح است‎‏، کاهش بهروری همچون ناباروری پدید می¬آید. در مطالعه حاضر تغییرات فصلی بتاکاروتن و ویتامینA سرم و کبد گوسفندان کشتار شده در کشتارگاه اهواز مورد بررسی قرار گرفته است‏. ‏‏در فاصله آبان ماه سال 1392 لغایت تیر ماه سال 1393 مجموعا 360 راس گوسفند نمونه¬گیری شدند. برای اندازه¬گیری فاکتورهای فوق از روش اسپکتروفتومتری استفاده گردید. نتایج با استفاده از آزمونT مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. میانگین و اشتباه استاندارد غلظت بتاکاروتن و ویتامینA سرم و کبد به ترتیب5/1± 9/209 , ‏9/0±98 (میکروگرم در دسی لیتر)و 4/0±8/19, 8 /0±3/32 (میکروگرم در گرم) تعیین گردید. اگرچه غلظت مواد اندازه گیری شده در بین دو گروه سنی مختلف اختلاف آماری معنی دار نداشت اما میزان سرمی و کبدی ویتامینA در بین دو جنس واجد تفاوت آماری با معنایی بود، به نحوی که در مقدار سرمی ویتامین درجنس نر بیشتر از ماده و مقدار کبدی آن در جنس ماده بیشتر از گوسفندان نر تعیین گردید. همچنین غلظت ویتامین Aسرم در بین دو فصل اختلاف آماری معنی داری را نشان داد. در فصل گرم مقدار این فاکتور بیشتر از فصل معتدل بود.